Cách kiểm tra vải meltblown thật giả bằng mắt thường và công cụ

Vì sao cần kiểm tra vải meltblown thật giả?

Một chiếc khẩu trang chỉ thật sự phát huy hiệu quả nếu bên trong chứa lớp vải lọc đạt chuẩn. Trong khi đó, vải meltblown – thành phần lọc bụi mịn, vi khuẩn chính – lại là phần dễ bị làm giả nhất mà người dùng không thể nhìn thấy bằng mắt thường nếu không biết cách. Việc kiểm tra vải meltblown thật giả vì thế không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn ngăn ngừa rủi ro dùng nhầm sản phẩm kém chất lượng.

Vải meltblown là gì?

Vải meltblown là một loại vải không dệt được sản xuất bằng công nghệ thổi chảy polymer nóng chảy qua hệ thống vòi phun siêu nhỏ, tạo thành mạng lưới sợi siêu mịn có kích thước <1 micron. Lớp vải này thường nằm ở giữa khẩu trang y tế 3 lớp hoặc 4 lớp, đóng vai trò là màng lọc chính.

Tại sao lại bị làm giả?

Do vải meltblown có giá thành cao hơn nhiều so với các loại vải không dệt thông thường nên nhiều cơ sở đã thay bằng vải spunbond, hoặc dùng vải “giả meltblown” không đạt chỉ tiêu lọc. Những sản phẩm này vẫn nhìn giống khẩu trang thật, nhưng không có tác dụng ngăn vi khuẩn, bụi mịn hay giọt bắn.

Rủi ro nếu không kiểm tra kỹ:

• Dùng khẩu trang không có lớp meltblown thật → hiệu quả lọc gần như bằng 0
• Không đạt chuẩn kháng khuẩn, dễ gây lây nhiễm chéo trong môi trường y tế
• Lớp giả dễ mục, rách, mủn khi tiếp xúc hơi ẩm sau vài giờ đeo
• Gây hiểu lầm chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng thương hiệu doanh nghiệp sản xuất

Vì thế, hiểu và áp dụng đúng cách kiểm tra vải meltblown thật giả là kỹ năng quan trọng với cả người tiêu dùng lẫn nhà sản xuất, nhà phân phối hoặc cơ sở y tế khi nhập hàng.

Cần chuẩn bị gì để kiểm tra chính xác

Trước khi bắt đầu áp dụng cách kiểm tra vải meltblown thật giả, bạn cần nắm vững những kiến thức nền và chuẩn bị các dụng cụ hỗ trợ cần thiết để đảm bảo kết quả kiểm tra có độ tin cậy cao, tránh đánh giá sai lệch do thao tác không chính xác hoặc thiếu kinh nghiệm.

1. Kiến thức nền cần nắm

• Cấu tạo khẩu trang y tế: cần biết khẩu trang gồm những lớp nào, lớp nào là meltblown
• Đặc tính của vải meltblown: siêu mịn, có điện tích âm (tĩnh điện), dễ cháy nhưng không để lại tàn
• Sự khác biệt giữa meltblown và spunbond: spunbond thô hơn, dễ thấm nước, không lọc được bụi mịn

2. Kỹ năng và thao tác quan sát

• Biết cách xé lớp khẩu trang đúng vị trí
• Có thể quan sát sợi vải bằng mắt thường hoặc kính phóng đại
• Thao tác dùng bật lửa, nước, đèn UV an toàn và chính xác

3. Dụng cụ hỗ trợ kiểm tra (nếu có)

4. Tâm thế và môi trường

• Nên kiểm tra nơi đủ ánh sáng, tránh nơi ẩm ướt
• Đeo găng tay sạch để không làm vấy bẩn lớp vải
• Nếu kiểm tra số lượng lớn, cần làm mẫu đại diện ngẫu nhiên và có hệ thống ghi chú

Cách kiểm tra vải meltblown thật giả bằng mắt thường

Không phải ai cũng có điều kiện dùng thiết bị kiểm tra chuyên sâu. Tin tốt là bạn hoàn toàn có thể nhận biết vải meltblown thật giả bằng một số cách quan sát và thử nghiệm đơn giản tại nhà. Dưới đây là các bước kiểm tra phổ biến, dễ thực hiện, được khuyến nghị bởi nhiều chuyên gia sản xuất khẩu trang.

Quan sát bằng mắt thường

Quan sát sơ bộ có thể cho thấy nhiều dấu hiệu đáng ngờ. Khi xé khẩu trang ra, lớp meltblown thường nằm giữa hai lớp vải không dệt. Vải meltblown thật có màu trắng đục, bề mặt mịn và đều, không có hoa văn hay sợi rõ nét như vải spunbond.

• Dấu hiệu đúng là bề mặt sợi nhuyễn như bột, không lộ kết cấu rõ
• Sai sót thường gặp là nhầm với vải spunbond màu trắng, có sợi dày rõ ràng

Thử độ chống thấm nước

Nhỏ vài giọt nước lên lớp vải nghi là meltblown. Nếu là vải meltblown thật, giọt nước sẽ đọng trên bề mặt trong vài giây trước khi thấm chậm, do đặc tính kháng nước nhẹ. Vải giả thường hút nước ngay hoặc loang rộng nhanh.

• Nên đặt lớp vải lên mặt phẳng để dễ quan sát hướng lan nước

Dùng lửa thử cháy

Cắt một mảnh nhỏ vải nghi ngờ, đốt ở mép bằng bật lửa. Vải meltblown thật sẽ cháy nhanh nhưng không để lại tro, tàn hoặc mùi khét nhựa. Vải giả (dùng từ PE, PP kém chất lượng) thường vón cục, chảy nhựa hoặc để lại tàn xám.

• Lưu ý an toàn khi thực hiện ngoài trời hoặc nơi thoáng khí, tránh cháy lan

Kiểm tra độ đàn hồi & kết dính

Kéo nhẹ lớp vải theo chiều ngang và chiều dọc. Vải meltblown thật dễ bị đứt vụn, không co giãn nhiều và không đàn hồi. Ngoài ra, khi áp nhẹ hai mảnh vải lên nhau và xoa đều, nếu có hiện tượng dính nhẹ → có thể là dấu hiệu điện tích tĩnh điện của meltblown.

• Sai lầm phổ biến là nhầm vải mềm hoặc mỏng là meltblown, trong khi chỉ là spunbond mỏng

Chiếu đèn laser hoặc đèn pin

Chiếu ánh sáng mạnh qua lớp vải. Nếu là vải meltblown thật, bạn sẽ thấy ánh sáng bị tán xạ mạnh, không xuyên thẳng như vải thông thường. Đây là do cấu trúc sợi siêu mịn và dày đặc gây cản sáng.

• Có thể dùng đèn laser hoặc đèn pin điện thoại trong phòng tối dễ thấy hơn

Những cách trên không thay thế hoàn toàn thiết bị kiểm định, nhưng là cơ sở ban đầu rất hiệu quả để người dùng phổ thông sàng lọc sản phẩm đáng ngờ trước khi sử dụng.

Cách kiểm tra vải meltblown thật giả bằng công cụ

Trong các cơ sở sản xuất hoặc phòng lab, việc áp dụng cách kiểm tra vải meltblown thật giả bằng công cụ chuyên dụng sẽ giúp đánh giá chất lượng vật liệu một cách chính xác, phù hợp với các tiêu chuẩn y tế và xuất khẩu. Dưới đây là các cách áp dụng phổ biến.

Dùng máy đo độ cản không khí

Máy đo độ xuyên khí (Air Permeability Tester) đo khả năng không khí đi qua lớp vải. Vải meltblown đạt chuẩn có sức cản khí cao hơn vải thường do cấu trúc siêu mịn. Nếu chỉ số xuyên khí quá cao → khả năng là vải giả hoặc không đạt chuẩn.

• Chỉ số tham khảo: ≥ 200 Pa với lớp vải dày tiêu chuẩn (tuỳ theo máy)

Dùng kính hiển vi quang học hoặc điện tử

Dưới kính hiển vi (từ 100x trở lên), vải meltblown thật thể hiện mạng lưới sợi đồng đều, dày, sợi mảnh từ 0.1–1 micron. Ngược lại, vải giả có sợi dày, thưa, không đồng nhất.

• Tài liệu tham chiếu: ASTM F2299 hoặc EN 14683 về kiểm tra lọc bụi

Dùng máy đo điện tích tĩnh

Vì meltblown thật có tĩnh điện âm, máy đo điện tích có thể kiểm tra xem lớp vải có tích điện hay không. Thiết bị này thường dùng trong kiểm định y tế, giúp đánh giá khả năng hút giữ bụi mịn PM2.5.

• Gợi ý: Dùng kết hợp với đèn UV để phát hiện phản ứng ánh sáng (vải thật phản quang nhẹ)

Kiểm tra lực xuyên (puncture resistance)

Dùng thiết bị đo lực xuyên để đánh giá khả năng kháng lực đâm thủng của lớp vải. Vải meltblown thật có lực xuyên trung bình cao hơn vải giả vì kết cấu dày đặc hơn.

• Ứng dụng: Phổ biến trong kiểm định nguyên liệu đầu vào ở nhà máy

→ Những thiết bị trên giúp đánh giá vải meltblown dựa trên thông số kỹ thuật đo được, thích hợp với các đơn vị cần kiểm định chính xác số lượng lớn, hoặc sản xuất thiết bị y tế đạt chuẩn quốc tế.

Dấu hiệu nhận biết vải meltblown thật giả

Để hỗ trợ cho cách kiểm tra vải meltblown thật giả, bạn có thể dựa vào các dấu hiệu nhận biết đơn giản qua quan sát và thao tác cơ bản dưới đây, phù hợp cho cả người dùng phổ thông lẫn nhân sự kiểm hàng.

Bảng so sánh giúp kiểm tra nhanh dấu hiệu vải meltblown thật – giả:

Ngoài ra, nếu có thiết bị đo chuyên dụng, bạn có thể nhận biết dễ dàng hơn:

• Độ cản khí cao hơn (thường ≥200 Pa)
• Điện tích âm rõ rệt
• Sợi mảnh đều dưới kính hiển vi

Một số loại vải meltblown giả cao cấp có thể đánh lừa bằng bề mặt tương tự, nhưng khi thử nước, thử cháy hoặc đo kháng khí, chúng vẫn không đạt tiêu chuẩn. Vì vậy, người dùng nên kết hợp nhiều cách kiểm tra để đảm bảo độ tin cậy.

Lưu ý khi kiểm tra số lượng lớn hoặc khi nhập hàng

Khi cần đánh giá vải meltblown thật giả trong tình huống mua hàng số lượng lớn – như nhà phân phối, cơ sở sản xuất hoặc bệnh viện – bạn cần phương pháp kiểm tra có hệ thống, tiêu chuẩn rõ ràng và khả năng đánh giá nhanh lô hàng.

Lấy mẫu đại diện ngẫu nhiên

Không thể kiểm tra toàn bộ 100% lô hàng, do đó nên chia hàng thành các lô nhỏ và lấy mẫu ngẫu nhiên theo tỉ lệ. Ví dụ: 5 mẫu trên mỗi 1000 chiếc khẩu trang hoặc mỗi 50kg vải.

→ Mẫu cần được lấy ở các vị trí khác nhau để tránh trùng mẫu "đẹp"

Áp dụng checklist kiểm tra nhanh tại chỗ

Xây dựng checklist 5 tiêu chí:

1. Màu và độ mịn bề mặt
2. Thử nước
3. Thử lửa
4. Tĩnh điện
5. Độ dày / độ xuyên khí (nếu có máy)

→ Dán checklist trực tiếp trong kho kiểm hàng để nhân viên thao tác nhất quán

Ký hợp đồng có điều khoản kỹ thuật rõ ràng

Khi nhập hàng, hợp đồng nên quy định:

• Loại vải meltblown: chất liệu, GSM, chỉ số kháng khí
• Tiêu chuẩn kiểm định kèm theo (EN14683, ASTM F2100…)
• Quyền từ chối nếu phát hiện sai lệch kỹ thuật

→ Ghi rõ tiêu chuẩn kỹ thuật giúp bạn có cơ sở pháp lý khi xảy ra tranh chấp

Đào tạo nhân sự kiểm hàng

Dù có máy móc, nếu người thao tác không có kỹ năng, kết quả cũng không đáng tin cậy. Hãy đào tạo đội ngũ nhận diện cơ bản, thực hành thao tác kiểm tra, hiểu đặc điểm của vải meltblown thật để tự tin ra quyết định nhập hay từ chối hàng.

Đối chiếu tài liệu và giấy chứng nhận

Yêu cầu NCC cung cấp các giấy kiểm định độc lập từ trung tâm uy tín. Nhưng bạn không nên tin tuyệt đối vào giấy tờ – mà cần kiểm thực tế ngẫu nhiên. Một số giấy kiểm định có thể làm giả hoặc dùng cho lô hàng khác.

→ Ưu tiên nhà cung cấp từng làm việc với bệnh viện lớn, hoặc có mã QR truy xuất xuất xứ

Kiểm tra đúng vải meltblown thật giả giúp đảm bảo hiệu quả lọc khuẩn và độ an toàn khi sử dụng khẩu trang y tế. Từ các mẹo đơn giản tại nhà đến phương pháp kỹ thuật, bạn hoàn toàn có thể áp dụng ngay để bảo vệ bản thân và người thân. Hãy luôn kiểm tra kỹ khi mua hàng, đặc biệt nếu nhập khẩu trang số lượng lớn.