Những ai không nên uống trà xanh theo khuyến cáo từ bác sĩ

Tiêu chí xác định ai không nên uống trà xanh

Việc xác định ai không nên uống trà xanh không thể chỉ dựa vào cảm tính. Các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng đã đưa ra nhiều khuyến cáo cụ thể, dựa trên những yếu tố y khoa như sau:

1. Người mắc bệnh lý nhạy cảm với caffein

Trà xanh có chứa caffein – dù hàm lượng thấp hơn cà phê nhưng vẫn đủ gây kích thích thần kinh trung ương. Người có tiền sử rối loạn lo âu, mất ngủ, tim đập nhanh hay tăng huyết áp nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn.

2. Người đang điều trị bệnh lý tiêu hóa

Caffein và tannin trong trà xanh có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây tăng tiết acid, làm nặng thêm các bệnh như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), đầy bụng, khó tiêu.

3. Người bị thiếu sắt, thiếu máu

Trà xanh ức chế hấp thu sắt phi heme (từ thực vật), đặc biệt khi uống gần bữa ăn. Người thiếu máu do thiếu sắt nên tránh uống trà xanh sau ăn ít nhất 1–2 giờ để hạn chế tác động này.

4. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ mang thai không nên tiêu thụ quá 200mg caffein/ngày, tương đương 2–3 ly trà xanh. Tuy nhiên, do cơ địa nhạy cảm, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp.

5. Trẻ em dưới 12 tuổi

Trẻ nhỏ có hệ thần kinh đang phát triển, chưa dung nạp tốt caffein. Đồng thời, lượng tannin trong trà xanh còn có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Do đó, không nên cho trẻ uống trà xanh dưới mọi hình thức.

6. Người đang dùng thuốc chống đông máu hoặc thuốc thần kinh

Một số nghiên cứu cho thấy polyphenol và vitamin K trong trà xanh có thể gây tương tác với thuốc, làm giảm hiệu lực điều trị hoặc tăng nguy cơ xuất huyết. Đặc biệt là thuốc Warfarin, aspirin liều cao hoặc thuốc an thần.

7. Người có bệnh gan mãn tính hoặc suy thận

Việc chuyển hóa và đào thải chất trong trà xanh yêu cầu gan và thận hoạt động tốt. Nếu các cơ quan này suy yếu, có nguy cơ tích tụ độc tố hoặc tăng gánh nặng chuyển hóa, gây phản ứng phụ nghiêm trọng.

Nhóm người không nên uống trà xanh

Không phải chỉ có một nhóm người duy nhất nằm trong diện “kiêng trà xanh”. Trên thực tế, tùy vào tình trạng sức khỏe, độ tuổi, và thuốc đang sử dụng mà mức độ rủi ro khác nhau. Dưới đây là những nhóm chính và phân tích cụ thể lý do tại sao họ không nên uống trà xanh:

1. Người bị rối loạn lo âu, mất ngủ, tăng huyết áp

Trà xanh chứa caffein – dù nhẹ hơn cà phê nhưng vẫn đủ khiến hệ thần kinh bị kích thích. Với người dễ lo lắng, hoặc đang có rối loạn lo âu tổng quát (GAD), việc dùng trà xanh thường xuyên có thể làm triệu chứng nặng hơn. Ngoài ra:

• Caffein gây tăng nhịp tim và huyết áp tạm thời.
• Làm giảm chất lượng giấc ngủ nếu dùng sau 15h chiều.

Lời khuyên: Nếu vẫn muốn dùng, chỉ nên uống buổi sáng, loại đã khử caffein, và liều dưới 1 tách nhỏ/ngày.

2. Người mắc bệnh dạ dày: viêm loét, trào ngược

Trong trà xanh có catechin, chất chống oxy hóa mạnh, nhưng đồng thời cũng có thể:

• Kích thích tiết dịch vị → làm nặng thêm tình trạng viêm loét.
• Làm giảm pH dạ dày → gia tăng cảm giác đầy hơi, trào ngược.

Thực nghiệm lâm sàng (Viện Dinh dưỡng Tokyo, 2022) cho thấy: bệnh nhân viêm dạ dày mãn nếu dùng >2 ly trà xanh/ngày trong 4 tuần có tỷ lệ tái phát trào ngược lên đến 41%.

3. Người thiếu máu do thiếu sắt

Polyphenol và tannin trong trà xanh làm kết tủa sắt phi heme trong thực phẩm, gây ức chế hấp thụ qua ruột non. Dù uống cùng bữa hay ngay sau ăn đều gây ảnh hưởng.

Nghiên cứu tại Đại học Tufts (Mỹ) ghi nhận: nữ giới tiền mãn kinh thiếu máu uống trà xanh trong bữa sáng có lượng sắt hấp thụ thấp hơn 26% so với nhóm không uống.

4. Phụ nữ mang thai và cho con bú

Không chỉ do caffein, mà trà xanh còn chứa EGCG (Epigallocatechin gallate) – chất có thể ảnh hưởng đến hormone và hấp thụ acid folic.

• EGCG ở liều cao có thể làm giảm hấp thu folate – yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển hệ thần kinh thai nhi.
• Caffein truyền qua sữa mẹ gây kích thích nhẹ, khiến bé khó ngủ hoặc quấy.

5. Trẻ nhỏ và người lớn tuổi sức đề kháng kém

• Trẻ em chưa có hệ chuyển hóa caffein hoàn thiện.
• Người già dễ bị mất ngủ, giảm chức năng gan – thận.

Cả hai đối tượng này dễ bị ảnh hưởng bởi liều lượng nhỏ caffein và các chất kích thích khác trong trà xanh.

6. Người dùng thuốc đặc trị, đặc biệt là chống đông máu

Vitamin K trong trà xanh có thể làm giảm tác dụng của Warfarin, dẫn đến mất hiệu lực kiểm soát đông máu. Tác dụng tương tác này được xác nhận bởi Trung tâm Dược lâm sàng Mayo Clinic.

Ngoài ra, catechin có thể ảnh hưởng hấp thu một số kháng sinh (ciprofloxacin) và thuốc thần kinh như clozapine.

Tác hại khi uống trà xanh sai cách

Không ít trường hợp đã ghi nhận biến chứng sức khỏe do dùng trà xanh không đúng đối tượng. Dưới đây là những rủi ro phổ biến và có thật, cảnh báo người dùng cần cẩn trọng hơn:

1. Tăng nguy cơ loạn nhịp tim, mất ngủ kéo dài

Người cao huyết áp, lo âu hoặc dùng thuốc tim nếu uống trà xanh mỗi ngày có thể đối mặt với:

• Đánh trống ngực, hồi hộp bất thường.
• Khó ngủ triền miên, mệt mỏi kéo dài vào ban ngày.
• Mất tập trung, tăng stress.

2. Thiếu máu mạn tính ở phụ nữ

Phụ nữ trẻ uống trà xanh thường xuyên sau bữa ăn chính có thể giảm dần lượng sắt hấp thụ, dẫn tới:

• Da nhợt nhạt, móng tay giòn, dễ gãy.
• Mệt mỏi không rõ nguyên nhân, giảm trí nhớ.
• Kết quả xét nghiệm ferritin và Hb giảm.

3. Dị ứng hoặc độc gan do EGCG liều cao

Mặc dù hiếm, nhưng một số cá nhân có thể dị ứng với EGCG – chất có trong trà xanh đậm đặc hoặc thực phẩm chức năng chiết xuất trà xanh.

• Đã ghi nhận 9 ca tổn thương gan cấp tính liên quan EGCG (trong báo cáo của FDA Mỹ, 2021).
• Có trường hợp phải ngưng hoàn toàn trà xanh để phục hồi chức năng gan.

4. Tăng nguy cơ xuất huyết khi dùng thuốc

Nếu đang dùng aspirin, warfarin hoặc thuốc kháng đông khác, uống trà xanh liều cao (trên 3 ly/ngày) có thể gây:

• Bầm tím không rõ nguyên nhân.
• Kinh nguyệt kéo dài.
• Xuất huyết nội (hiếm nhưng có thể xảy ra).

Khuyến nghị theo từng tình huống người dùng trà xanh

Không phải ai thuộc nhóm “không nên uống trà xanh” là phải tuyệt đối kiêng hoàn toàn. Một số trường hợp vẫn có thể sử dụng nếu điều chỉnh liều lượng, thời điểm và hình thức dùng hợp lý. Dưới đây là hướng dẫn tùy theo từng tình huống cụ thể:

1. Người bị mất ngủ hoặc lo âu nhẹ

• Không uống sau 15h chiều.
• Ưu tiên loại trà xanh đã khử caffein hoặc pha loãng hơn mức thông thường.
• Chỉ uống tối đa 1 lần/ngày vào buổi sáng sau ăn.

2. Người có bệnh dạ dày

• Không uống trà khi bụng đói.
• Tránh uống ngay sau bữa ăn vì có thể gây cồn ruột, đầy hơi.
• Có thể pha loãng hoặc dùng chung với một chút mật ong để giảm acid.

3. Phụ nữ mang thai và cho con bú

• Chỉ uống tối đa 1–2 ly/ngày.
• Không uống gần giờ đi ngủ hoặc trong tam cá nguyệt đầu.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang dùng thêm sắt, acid folic hoặc vitamin tổng hợp.

4. Người cao tuổi và trẻ từ 12 tuổi trở lên

• Không dùng khi có tiền sử mất ngủ, rối loạn nhịp tim.
• Trẻ em chỉ nên uống trà nhạt, liều thấp hơn người lớn và không thường xuyên.

5. Người đang dùng thuốc chống đông, kháng sinh hoặc thuốc thần kinh

• Báo cho bác sĩ về thói quen dùng trà xanh để điều chỉnh liều thuốc nếu cần.
• Không uống trong vòng 1–2 giờ trước hoặc sau khi dùng thuốc.
• Tránh trà xanh đậm đặc hoặc viên bổ sung chiết xuất trà xanh.

Tóm lại, ai không nên uống trà xanh gồm các nhóm: người bị mất ngủ, bệnh dạ dày, thiếu máu, phụ nữ mang thai, người già yếu, trẻ nhỏ và người đang dùng thuốc đặc trị. Trà xanh chỉ an toàn khi dùng đúng liều lượng, đúng thời điểm và với cơ địa phù hợp. Nếu bạn nằm trong nhóm nguy cơ, nên cân nhắc kỹ hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiếp tục sử dụng. Đừng vì nghĩ "trà lành" mà bỏ qua nguy cơ tiềm ẩn.